Przygotowywana jest zmiana ustawy o utrzymaniu czystości i porządku w gminach (dalej: u.c.p.g.). W marcu 2014 r. do laski marszałkowskiej wpłynęły dwa projekty zmian, pierwszy został wniesiony przez grupę posłów Platformy Obywatelskiej natomiast drugi z inicjatywy poselskiej Sojuszu Lewicy Demokratycznej. Do rozpatrzenia obu projektów została powołana nadzwyczajna podkomisja sejmowa, na czele której stanął poseł Tadeusz Arkit, jeden ze współtwórców ustawy z dnia 1 lipca 2011 roku, która zapoczątkowała tzw. „rewolucję śmieciową”. W dniu 21 lipca 2014 roku podkomisja przyjęła sprawozdanie ze swoich dotychczasowych prac prezentując w nim kolejną wersję u.c.p.g. Podkomisja, tworząc jeden projekt ustawy, odrzuciła część propozycji zawartych w projektach poselskich i wprowadziła w ich miejsce własne propozycje rozwiązań.
Zmiany w odbiorze śmieci
Projekt nowelizacji przygotowany przez podkomisję sejmową zmierza do usztywnienia reguł tworzenia przez gminy punktów selektywnego zbierania odpadów komunalnych (dalej: PSZOK). Po pierwsze, zgodnie z propozycją podkomisji oraz posłów PO, PSZOKi mają mieć charakter stacjonarny. Obecnie wiele gmin wiejskich i miejsko – wiejskich preferuje mobilne PSZOK, ponieważ nie wszędzie opłaca się stworzenie punktu stacjonarnego z powodu zbyt małej liczby mieszkańców. Gminy będą musiały dostosować się do nowej regulacji. Po drugie, narzucony ma być zakres odpadów trafiających do PSZOK, które mają przyjmować co najmniej takie śmieci, jak: przeterminowane leki i chemikalia, zużyte baterie, akumulatory oraz sprzęt elektryczny i elektroniczny, meble, odpady zielone. Kwestie szczegółowego uregulowania sposobu zbierania wybranych frakcji odpadów oraz wskazania kolejnych pozostałości podlegających selekcji,przekazano do kompetencji Ministra właściwego do spraw środowiska. Minister określi to w drodze rozporządzenia, którego celem jest ujednolicenie wymagań w zakresie zbierania i odbierania odpadów. Po trzecie, planowane są także przepisy wprowadzające limity wagowe w przyjmowaniu niektórych rodzajów śmieci, np. odpadów budowlanych.
Ponadto, w odpowiedzi na skargi mieszkańców, dotyczące zbyt małej częstotliwości odbierania odpadów, podkomisja opracowała stosowny przepis. Ustalono, iż śmieci nie mogą być odbierane rzadziej niż raz na dwa tygodnie z zabudowy jednorodzinnej i nie rzadziej niż raz na tydzień z zabudowy wielorodzinnej. W przypadku gmin wiejskich i miejsko – wiejskich odbiór może być rzadszy, zależnie od potrzeb zainteresowanych.
Doprecyzowanie deklaracji o wysokości opłat
Istotna zmiana dotyczy deklaracji o wysokości opłat za gospodarowanie odpadami komunalnymi. Podkomisja zdecydowała się doprecyzować, iż formularz ma zawierać:
1) Dane do określenia wysokości opłaty odpadami komunalnymi, m.in. imię i nazwisko lub nazwa właściciela nieruchomości, adres nieruchomości.
2) Wysokość opłaty za gospodarowanie odpadami komunalnymi.
Obliczanie opłaty oraz ustalanie stawki ma odbywać się na podstawie dotychczasowych przepisów, gdyż projektodawcy na razie nie przewidują ich zmian. Nowością jest, iż rada określa wyższe stawki opłat, jeśli odpady nie są zbierane w sposób selektywny (inaczej niż w obecnie obowiązującej ustawie, zgodnie z którą okresśane są niższe stawki za odbiór selektywny) ..
W przypadku zmiany uchwały dotyczącej stawki opłaty za usługę, właściciel nieruchomości nie musi składać nowej deklaracji. Wystarczy, iż uiści opłatę wyliczoną w oparciu o nową stawkę opłat i dane podane w deklaracji.
Ponadto opracowano przepis dotyczący nieruchomości zabudowanych budynkiem lub budynkami wielorodzinnymi. Z projektu wynika jednoznacznie, że osoba sprawująca zarząd nieruchomością wspólną, a także zarząd spółdzielni może żądać od właścicieli lokali, osób, którym przysługuje spółdzielcze prawo do lokalu lub osób faktycznie zamieszkujących lokal podania danych niezbędnych do ustalenia wysokości opłaty za gospodarowanie odpadami komunalnymi.
Doprecyzowano czas obowiązywania decyzji określającej wysokość opłaty, którą wydaje wójt (burmistrz lub prezydent) w razie niezłożenia deklaracji bądź wystąpienia uzasadnionych wątpliwości co do jej treści. Decyzja przestaje obowiązywać wraz ze złożeniem zmienionej deklaracji albo z wydaniem nowej decyzji.
Powrót do pierwotnego trybu pobierania
Projektodawcy proponują przywrócenie pierwotnego trybu egzekwowania opłat za gospodarowanie odpadami komunalnymi, polegający na przypisaniu kompetencji egzekucyjnych w tym zakresie naczelnikowi urzędu skarbowego (z wyjątkiem największych gmin, których organy wykonawcze posiadają kompetencje egzekucyjne). W konsekwencji kompetencje organu egzekucyjnego utracą organy większości gmin oraz związków międzygminnych realizujących zadania z zakresu gospodarki odpadami komunalnymi. Ponadto dotychczasowe organy egzekucyjne mają przekazać akta spraw w toczących się postępowaniach egzekucyjnych w egzekucji administracyjnej należności pieniężnych z tytułu opłaty za gospodarowanie odpadami komunalnymi organowi właściwemu w rozumieniu ustawy z dnia 17 czerwca 1966 r. o postępowaniu egzekucyjnym w administracji
Mimo dobrych chęci…
… wciąż nie uregulowano istotnych zagadnień, które ma objąć kolejna nowelizacja. Po pierwsze, nie ustalono maksymalnej stawki opłaty, pomimo iż przewidywał to odrzucony projekt posłów SLD, a na potrzebę uregulowania wskazywał TK, w wyroku z dnia 28 listopada 2013 r., sygn. K 17/12). Po drugie, nie doprecyzowano przepisów określających metody stosowane do ustalenia opłat, pozostawiając to do indywidualnego rozstrzygnięcia gminom. Po trzecie, nie zaproponowano nowych regulacji określających zwolnienia przedmiotowe. Obecny przepis nakładający kompetencję ich określenia przypisuje ją radzie gminy, jednakże za kilka miesięcy przestanie obowiązywać zgodnie z przywołanym wyżej wyrokiem TK.
Nie wniesiono także zmian co do sposobu wybierania podmiotów odbierających i zagospodarowujących odpady komunalne.
Reasumując, w reakcji na liczne problemy z interpretacją oraz stosowaniem przepisów w praktyce znowelizowanej w 2013 r. u.c.p.g., zaproponowano szereg nowych rozwiązań. Część z nich doprecyzowuje obowiązujące artykuły, część stanowi absolutną nowość. Jednakże nie jest to ostateczna forma projektu. Proces legislacyjny trwa, mogą pojawić się kolejne zmiany.